آرام باشیم

این نه توصیه‌ای اخلاقی که توصیه‌ای علمی‌ست.

من در خیلی از گفتگوها با دوستانم نیاز دارم این نکته را متذکر شوم. فضای علمی دوستان من فضایی‌ست که با درک خاصی از علم ارتباط نمی‌گیرد. درکی به اصطلاح بهداشتی از علم که از آنچه ما عرفاً زندگی شخصی و پس از آن جمعی می‌نامیم، چنان فاصله می‌گیرد که علم را به جای تبیینِ واقعیت، بدل به نوعی بازی و سرگرمی ذهنی می‌کند. به همین خاطر دوستان من خودشان را متعهد به موضع‌گیری می‌دانند و به نظرشان تا علم به نقطۀ حکم نرسد انگار درنهایت هنوز جوهره‌مند نشده است. این درک کاملا برای من قابل فهم و ارزشمند است و چه بسا خود من نیز چنین درکی از علم دارم.

اما! اگر درنهایت ما کار خود را تفکر می‌نامیم باید همواره در زیست علمی خود "گشودگی" را نگه داریم. گشودگی یک ویژگی اخلاقی نیست به گونه‌ای که بگوییم " بیایید به عقاید یکدیگر احترام بگذاریم." گشودگی" خصلت علمی است. خود فکر است که از هر دربند کردنی فراتر می‌رود و همینطور با گشودن جایی برای امور، حیات آزادانه و تکینه را برای آن‌ها نیز مهیا می‌کند. فکر به ما یاد می‌دهد که اجازه دهیم امور لب به سخن بگشایند تا بتوانیم هرچیز را با منطق درونی خودش بسنجیم، به جای آنکه مدام از بیرون مواضعی را به آن‌ها تحمیل کنیم. بدین معنی گشودگی به  ما نمی‌گوید که هیچ معیاری برای حقیقت وجود ندارد، بلکه به ما متذکر می‌شود که امور منطق درونی خودشان را دارند و هر امری که بر اساس منطقی درونی پیش می‌رود خودش معیار خودش است. گشودگی به این معنی نقطه‌ای است که علم و حکم به یکدیگر می‌رسند؛ نقطه‌ای که هر آن امری که بتوان حقیقتاً به آن امر را اطلاق کرد، " معیاری" برای " بودن" است.